Ikona Matki Bozej Wszechwladczyni, Pantanassy

Ikona Matki Bożej Wszechwładczyni, Pantanassy (znana również jako „Pantanassa” lub „Pantanassa Theotokos”) jest jednym z najbardziej czczonych wizerunków Matki Bożej w tradycji prawosławnej. Jest to ikona, która przedstawia Maryję jako Królową Wszechświata, Matkę Boga i Władczynię, mającą pełnię władzy i autorytetu nad całym stworzeniem. Tytuł „Pantanassa” pochodzi z greckiego słowa „Παντάνασσα”, które oznacza „Wszechwładną” lub „Władczyni wszystkiego”.

Pochodzenie i historia:

1. Geneza wizerunku:

   • Ikona Matki Bożej Wszechwładczyni, Pantanassy ma swoje korzenie w tradycji wschodniej, szczególnie w prawosławnych kościołach, gdzie Maryja jest czczona jako Matka Boża – Królowa Niebios, która ma władzę nad niebem, ziemią i całym stworzeniem. Z racji tego tytułu, ikonę Pantanassy można spotkać w wielu świątyniach prawosławnych, zwłaszcza w monasterach, gdzie jej kult jest szczególnie silny.

2. Ikona w Monasterze Pantanassa:

   • Jednym z najsłynniejszych miejsc, gdzie ikona Pantanassy jest czczona, jest Monaster Pantanassa w Atenach. Z tego powodu ikona ta jest czasami nazywana „Ikoną z Monasteru Pantanassa”. Ikona stała się popularna jako obraz Maryi, która objawia się jako władczyni, pełniąca rolę pośredniczki w modlitwach wiernych.

3. Współczesne odniesienia:

   • Chociaż jej historia sięga bardzo wczesnych wieków, kult tej ikony rozwinął się w szczególności w średniowieczu, a jej popularność rosła w miarę rozprzestrzeniania się maryjnego kultu wśród wiernych wschodniego chrześcijaństwa.

Opis ikonograficzny:

1. Postać Matki Bożej:

   • Na ikonie Matka Boża Pantanassa jest zazwyczaj przedstawiona w klasycznej postawie „orantki” (z rękami uniesionymi do modlitwy), co wyraża Jej rolę jako wstawienniczki i pośredniczki przed Bogiem. W niektórych wersjach ikony, Maryja może być ukazana w pełnej majestatycznej postawie, z dłońmi rozpostartymi w geście błogosławieństwa lub w modlitwie.

   • Maryja jest przedstawiona w majestatycznych szatach królewskich, co symbolizuje Jej królewską władzę nad całym stworzeniem. Jej twarz ma wyraz spokojnej siły i współczucia, co podkreśla Jej rolę jako Matki, która troszczy się o wszystkich ludzi.

2. Dzieciątko Jezus:

   • Na ikonie Pantanassy, dzieciątko Jezus jest często przedstawiane na rękach Matki Bożej lub w objęciach, co symbolizuje bliską więź Matki i Syna. Dzieciątko Jezus może trzymać rękę wyciągniętą w geście błogosławieństwa lub po prostu patrzeć z miłością na wiernych, co podkreśla Jego rolę jako Zbawiciela.

   • W tym przypadku, Jezus jest również ukazywany w sposób majestatyczny, co podkreśla Jego boską naturę oraz Jego dominację nad wszystkim stworzonym światem.

3. Tło i symbole:

   • Tło ikony może być złote, co wskazuje na boskość i wieczność Maryi oraz Jej Syna, Jezusa. Złote tło w ikonie symbolizuje chwałę Bożą i bliskość nieba, które jest reprezentowane na ziemi.

   • W niektórych wersjach ikony mogą pojawiać się aniołowie, którzy otaczają Matkę Bożą i Jezusa, wyrażając ich królewską, boską naturę i podkreślając rolę Maryi jako królowej nieba i ziemi.

Znaczenie duchowe:

1. Matka Boża jako Wszechwładna Królowa:

   • Tytuł „Pantanassa” oznacza, że Maryja jest władczynią wszystkiego, co istnieje. Jako Matka Boża, posiada pełnię władzy nad całym stworzeniem, ponieważ to ona dała życie Zbawicielowi, który jest Panem wszechświata. W związku z tym, Maryja ma władzę zarówno duchową, jak i w sensie opiekuńczym nad światem.

2. Pocieszycielka i orędowniczka:

   • Maryja w tym wizerunku jest czczona jako Matka, która nie tylko ma władzę nad stworzeniem, ale także jest bliska ludziom i gotowa przyjść im z pomocą. Z racji swej roli jako Matki Zbawiciela, Maryja jest postrzegana jako pośredniczka, która prosi o łaski i błogosławieństwa od Boga dla swoich dzieci. Jej wszechwładza jest związana z Jej matczyną miłością i troską o ludzi.

3. Maryja jako pośredniczka miłosierdzia:

   • Ikona Matki Bożej Pantanassy podkreśla rolę Maryi jako Pośredniczki, która przedstawia ludzkie modlitwy i prośby przed obliczem Boga. Pomimo swojej królewskiej godności, Maryja pozostaje blisko wiernych i skutecznie oręduje za nimi w chwilach trudności, oferując pocieszenie i pomoc.

4. Królowa Niebios:

   • Tytuł „Pantanassa” odnosi się do roli Maryi jako Królowej Niebios, która nie tylko króluje w niebie, ale ma również pełnię władzy nad całym światem, który Bóg stworzył. W tym kontekście Maryja jest uważana za osobę, która ma szczególną moc pośredniczenia w sprawach ludzkich, w szczególności w prośbach o ochronę i błogosławieństwo.

Kult i modlitwy:

1. Modlitwa do Matki Bożej Wszechwładnej:

   • Ikona Matki Bożej Pantanassy jest szczególnie modlona przez osoby, które proszą o Jej opiekę, pomoc i ochronę przed trudnościami. Modlitwy do Matki Bożej Pantanassy często zawierają prośby o ochronę przed niebezpieczeństwami, wstawiennictwo w trudnych sprawach życiowych oraz duchową pomoc w dążeniu do zbawienia. Przykładowa modlitwa:

     „Matko Boża Wszechwładna, Królowo Niebios, przyjdź z pomocą wszystkim, którzy szukają pociechy, wstawiaj się za nami przed Bożym tronem i uproś dla nas łaski, których potrzebujemy. Troszcz się o nasze życie, prowadź nas do pokoju i zbawienia. Bądź naszą Matką, Pośredniczką i Władczynią wszystkiego, co Boże. Amen.”

2. Pielgrzymki i miejsca kultu:

   • Ikona Matki Bożej Pantanassy jest czczona w wielu prawosławnych monasterach, zwłaszcza tych, które poświęcone są Matce Bożej i mają silny kult maryjny. Wiele osób pielgrzymuje do miejsc, gdzie ta ikona jest obecna, szukając wstawiennictwa Maryi w swoich osobistych sprawach i trudnościach.

Znaczenie dzisiaj:

Ikona Matki Bożej Pantanassy pozostaje jedną z najbardziej szanowanych i czczonych w tradycji prawosławnej, szczególnie w kontekście władzy Maryi nad całym światem i Jej roli jako Pośredniczki i Opiekunki ludzkości. Dziś, podobnie jak w przeszłości, wierni zwracają się do Maryi w modlitwach o pomoc, ochronę i łaski, ufając w Jej wszechwładną moc i miłosierdzie.