Ikony Jezusa Christusa

Ikony Jezusa Chrystusa zajmują centralne miejsce w ikonografii chrześcijańskiej, szczególnie w tradycji prawosławnej i katolickiej wschodniej. Są one wizualnym wyrazem teologii wcielenia – Bóg stał się człowiekiem, co pozwala na Jego przedstawienie w sztuce. Każdy szczegół ikon Jezusa Chrystusa ma głębokie znaczenie teologiczne i symboliczne.

Najważniejsze typy ikon Jezusa Chrystusa:

1. Pantokrator (Wszechwładca, Władca Wszystkiego)

   • Jezus ukazany jako Wszechmocny Sędzia i Władca świata.
   • Charakterystyczne cechy:
     • Chrystus trzyma Ewangelię (otwartą lub zamkniętą) w jednej ręce.
     • Drugą ręką błogosławi.
     • W tle często pojawia się mandorla lub złote tło symbolizujące Jego boskość.

2. Mandylion (Oblicze Chrystusa, Nieuczynione Ręką Ludzką)

   • Ikona przedstawiająca twarz Chrystusa na chuście (na przykład na chuście św. Weroniki).
   • Symbolicznie nawiązuje do Jego wcielenia i obecności w Kościele.

3. Zbawiciel w Koronie Cierniowej

   • Jezus ukazany w momencie cierpienia przed ukrzyżowaniem.
   • Przedstawienie to podkreśla Jego pokorę i ofiarę za grzechy świata.

4. Chrystus Emmanuel

   • Jezus jako młody chłopiec, często w otoczeniu Maryi.
   • Symbolizuje Chrystusa jako Boga z nami (Emmanuel).

5. Chrystus Błogosławiący

   • Ukazany jako nauczyciel i pasterz, z ręką uniesioną w geście błogosławieństwa i Ewangelią.

6. Chrystus na Krzyżu

   • Sceny ukrzyżowania przedstawiające Jezusa w chwili Jego śmierci.
   • W tle mogą pojawiać się symbole zwycięstwa, np. czaszka Adama pod krzyżem (symbol odkupienia całej ludzkości).

7. Zmartwychwstanie (Chrystus Zwycięzca)

   • Jezus triumfujący nad śmiercią i piekłem. Często przedstawiany z duszami sprawiedliwych, które wyprowadza z Otchłani.

8. Chrystus Dobry Pasterz

   • Jezus przedstawiony z owcą na ramionach, symbolizującą grzesznika odnalezionego przez Boga.

9. Chrystus Winny Krzew

   • Ikona ukazująca Jezusa jako pień winnej latorośli, z której wyrastają gałęzie – apostołowie, symbolizujące Jego Kościół (nawiązanie do Ewangelii wg św. Jana 15, 5: „Ja jestem krzewem winnym, wy - latoroślami”).

Elementy symboliczne ikon Jezusa Chrystusa:

1. Nimby (aureola):

   • W aureoli Chrystusa zawsze znajduje się krzyż, a na nim litery „Ο Ω Ν” (Ho On) – „Ten, który jest” – nawiązanie do boskiej natury Chrystusa.

2. Gest błogosławieństwa:

   • Chrystus zazwyczaj błogosławi w sposób symboliczny:
     • Trzy palce złączone – Trójca Święta.
     • Dwa palce uniesione – podkreślenie Jego dwóch natur (boskiej i ludzkiej).

3. Ewangelia:

   • Otwarta – z fragmentem nauki Chrystusa.
   • Zamknięta – symbol Jego autorytetu jako Sędziego.

4. Kolory szat:

   • Czerwień: symbol boskości.
   • Niebieski: symbol człowieczeństwa.
   • Złoto: symbol wieczności i chwały.

Najbardziej znane ikony Chrystusa:

1. Chrystus Pantokrator z klasztoru św. Katarzyny na Synaju

   • Jedna z najstarszych ikon Chrystusa (VI wiek). Ukazuje dualizm Jego boskiej i ludzkiej natury.

2. Mandylion z Edessy (Oblicze Chrystusa)

   • Tradycja głosi, że jest to „pierwsza ikona” stworzona w cudowny sposób.

3. Zbawiciel w Chwale

   • Przedstawienie Chrystusa na tronie, z otwartą Ewangelią i władzą nad światem.

4. Chrystus Zmartwychwstały

   • Typowe dla scen Anastasis (zstąpienia do Otchłani), gdzie Chrystus wyprowadza Adama i Ewę.

Modlitwa przed ikoną Chrystusa:

„Panie Jezu Chryste, Zbawicielu świata, Ty, który jesteś światłością i życiem, prowadź nas drogą prawdy. Przez Twoje cierpienie i zmartwychwstanie daj nam udział w Twojej chwale. Amen.”